Contact
Met het gebruik van de WISC-III zijn we in Nederland gewend geraakt aan termen als ‘V-P kloof’ en ‘disharmonisch intelligentieprofiel’. Dat betekent dat er een groot verschil tussen verbaal IQ en performaal IQ uit de test naar voren kwam. We zijn daar in Nederland ook veel waarde aan gaan hechten. In de praktijk kreeg dit soms zelfs de waarde van een officiële diagnose. Dit is niet terecht. De verbaal/performaalkloof is een fenomeen waarover de visies nogal uiteenlopen. Natuurlijk heeft een disharmonisch profiel gevolgen voor het dagelijks leven van sommige kinderen. Het is echter zo dat een een groot deel van de mensen met een disharmonisch profiel kan prima functioneren. Er is ook geen wetenschappelijke onderbouwing voor deze ‘kloof’. Feitelijk gezien is de kloof ontstaan doordat we de WISC-schalen zijn gaan gebruiken.
Verbale intelligentie en performale intelligentie
Verscheidene intelligentietests splitsen intelligentie in twee hoofdcomponenten: verbaal IQ en performaal IQ.
Het verbale IQ zegt iets over het denken in woorden en het verbale geheugen. De verbale intelligentie is een goede voorspeller voor schoolse resultaten. Het performale IQ geeft aan hoe groot het handelend vermogen van de persoon is. Hieronder valt bijvoorbeeld ook ruimtelijk inzicht, het plannen en de fijne motoriek. Binnen de praktijk krijgen we vaak te maken met grote verschillen in scores tussen de performale en verbale intelligentie. Officieel heet dit een disharmonisch intelligentieprofiel. Betekent dit altijd dat een kind problemen ondervindt die te verklaren zijn uit de verbaal-performaalkloof of andersom?
Een kloof is niet ongewoon!
Allereerst is het belangrijk om te weten dat een verschil tussen verbale en performale capaciteiten zeker niet ongewoon is.
Indien er een significant verschil bestaat tussen de score op het verbale IQ en het performale IQ meer berekend en er wordt ook niet meer gesproken over een disharmonisch intelligentieprofiel. Ook op subtestniveau zijn er wijzigingen in vergelijking met de WISC-III IQ test.
Binnen onze praktijk krijgen we veel vragen over de verbaal-performaal kloof of andersom. Wat houdt het in en geeft het nu echt een probleem bij een kind?
Informatie over verbaal/performaal kloof
Kan een kloof ook te maken hebben met het afnemen van een intelligentietest?
De manier waarop een intelligentieonderzoek is verlopen, kan zeker een verklaring bieden voor het verschil in score tussen de twee schalen.
Het verbaal IQ kan worden gedrukt door:
- Problemen in spraak of gehoor
- De taal waarin het onderzoek is afgenomen, is de tweede taal van het kind.
- Perfectionisme en faalangst, waardoor het kind zich verbaal beperkt uit.
Het performaal IQ kan worden gedrukt door:
- Perfecionisme. Het kind werkt liever langzaam en netjes, dan snel en slordig. Dit drukt overigens ook de score op de factor Verwerkingssnelheid.
- Moeite met werken onder tijdsdruk. Alle performale subtests leveren meer punten op als het kind sneller werkt. Sommige kinderen raken hierdoor gestrest met als gevolg dat zij zich niet goed op de taak kunnen focussen.
- Problemen met de fijne motoriek: als het kind nog niet zo behendig is met het schrijven of bouwen en motorisch wat ondhandig, kan dat invloed hebben op het werktempo en dus op de score.
- Verminderd tijdsbesef: vooral jonge kinderen hebben niet altijd in de gaten wat het inhoudt als de klok tikt tijdens een subtest.
Deze effecten zijn niet altijd te voorkomen. Het is echter van groot belang dat de onderzoeker deze zaken signaleert en rapporteert, zodat er geen onjuiste conclusies worden getrokken over de problemen die voort kunnen komen uit een verbaal-performaal kloof of andersom.
Welke problemen kan mijn kind ondervinden door een verbaal-performaal kloof?
Als er inderdaad een veel hogere score wordt gemeten op de Verbale Schaal dan op de Performale Schaal (>25 punten), ligt het denken en redeneren in taal dus op een hoger niveau dan het praktisch handelen. Dit verschil kan leiden tot grote frustratie en teleurstelling in eigen werk. Het kind is namelijk in staat de plannen die hij maakt op hoger niveau uit te denken en te verwoorden. Als hij of zij deze plannen echter wil uitvoeren, wordt hij of zij teleurgesteld in het resultaat omdat het er anders uit komt te zien dan hij of zij dit in gedachten had of omdat het hem of haar veel tijd kost om tot een oplossing te komen. Voor zijn of haar gevoel ‘faalt’ hij of zij steeds. Ook bij instructie kunnen er problemen ontstaan, omdat in het hoofd minder snel een koppeling wordt gelegd met het handelen. Hij of zij zal daarom de neiging hebben om nieuwe situaties te gaan ontwijken en deze pas aan te gaan als hij of zij zeker weet dat het beheerst wordt en hij of zij kan beredeneren hoe het in elkaar zit, met name op motorisch gebied. Het is echter lastig om achter de oorzaak van de frustratie te komen. Ligt deze in de kloof of heeft het te maken met een eigenschap die sommige kinderen en bijna alle hoogbegaafde kinderen zo sterk hebben: perfectionisme?
Welke problemen kan mijn kind ondervinden door een performaal-verbaal kloof?
Dit type profiel komt veel minder vaak voor dan de verbaal-performaal kloof. Kinderen met een dergelijk profiel zijn vaak creatieve en snelle denkers. Ze denken vaak in concepten en kunnen een oplossing opeens voor zich zien. Het praktisch handelen ligt bij deze kinderen dus op een hoger niveau dan het handelen in taal. Een hogere performale intelligentie kan in de onderwijssituatie vertraging of stagnaties in het leerproces veroorzaken, omdat het kind gebruik maakt van een proces waarbij het via handelen inzicht verwerft en ook bij voorkeur handelend tot oplossing komt. Het kind heeft een prima geheugen voor gebeurtenissen en doorziet snel overeenkomsten en verbanden. Automatiseringsprocessen, zoals tafels, topografie, woordjes leren in een vreemde taal en begrijpend lezen, kosten meer moeite. Ook kunnen er ten gevolge van de performaal-verbaal kloof enige ‘woordvindingsproblemen’ optreden. Dit kan met name lastig zijn in het sociaal contact, omdat een kind dan sterk het gevoel heeft dat het hem niet lukt over te dragen wat hij precies bedoelt. Dit kan tot diepe gefrustreerdheid en boosheid leiden, maar ook tot clownesk gedrag. Vele van deze kinderen worden op school enorm onderschat!
Hoe moet je een kind met een performaal-verbaal kloof begeleiden?
Veel van deze kinderen hebben baat bij een creatieve en open onderwijsomgeving, waarin de leerstof op andere (niet persé talige) wijze wordt aangeboden: visueel, tactiel, via geur of smaak (kinestetisch aanleren). Ook helpt het als nieuwe dingen een keer worden voorgedaan en als er veel voorbeelden en metaforen worden gebruikt. Verder is het belangrijk om samen met dit kind samenhang te zoeken in plaats van hem alleen dingen uit zijn hoofd te laten leren. Ook kunnen leerkrachten en ouders helpen door het kind opdrachten in eigen woorden te laten herhalen voor het begint. Op deze manier ontstaat er een visueel beeld en bezinkt de opdracht in het performale. Veel van deze kinderen hebben moeite met begrijpend lezen en dit is te verklaren vanuit de performaal-verbaal kloof. Het kind krijgt weinig beelden bij de tekst en dit kan opgelost worden door hem een mindmap of schema te laten maken bij de inhoud. Ook is het belangrijk hem leesstrategieen aan te leren, door hem te laten markeren waar het antwoord op een vraag in de tekst terug is te vinden.
WISC-III vs WISC-V
In tegenstelling tot WISC-III wordt er bij de WISC-V geen melding meer gemaakt van een verbaal IQ en een performaal IQ en ook op subtestniveau zijn er behoorlijk wat wijzigingen.
Meer weten? Klik voor meer informatie op onderstaande links:
Kennisbank
WISC-V
